25 मई, 2011

जयप्रभा

इणी खातर तो बै रिसी है
एक रै पछै एक लपेटो
उधड़ती बगत
द्रोपदी रै मन मांय कांईं बीती हुवैला
महाभारत साचाणी कीं कोनी कैवै
जद किणी किचक बीं री लटां खांची
भोभर मांय सिकती रैयी उण री कंचन काया
पांच-पांच भरतारां रै होवतां थकां ई’ज
कितरी-कितरी छळीजी बा
व्यास कांईं समझ सकता हा
कै कांईं कांईं लिख्यां कांई कांईं बीतैला
कठैई तूट नीं जावै सती रो सत
बचाय’र निकाळ लेयग्या कथा नै
जुधिष्ठिर कानी मोड़ता थकां
बेजा राजनीति खेली महाभारत लिखतां
व्यास नै दावै जठै कथा मोड़ण मांय आंट ई कांईं ही ?

इण खातर तो बै रिसी है
उणा रै ना घर हुवै ना घरआळी
ना बेटियां
बै तो जलमै घड़ा मांय सूं
बां री तो कोई मा ई’ज नीं हुवै !
***

जीसा क्यूं कोनी आवै ?
मा रो पल्लो खींचती थकी-  
मा ! आ रेलगाड़ी कद थमैला
आखती हुय’र पूछ्‌यो छोरी ।
बा बीमार मा हांचळ नीं देवै
डब्बै रै दूध सूं मांदगी भुगतै बेटो
आ सोचती मा बिसूर जावै
छेकड़ आ गाड़ी कद थमैला ?

खुवां माथै सालेक रो नानकियो
कदैई उण रो रोवणो ढबै ई’ज कोनी
कांई करै कीं समझ मांय नीं आवै ।

उण रो रोवणो कदैई डबै ई कोनी
बा ऊभी रैवै बेटै नै लाद्‌यां
हाथ-पग दुखै, पण तो ई बिसांई कठै ।
कठैई किणी नै कोई तकलीफ कोनी
मायूस हुयोड़ी बा नानकियै नै पुचकारै
सोय-जा बेटा सोय-जा
मांदगी मांय मा थाक्योड़ी हार्‌योड़ी

टाबर रै मूत सूं आली धोती
ठंडै बायरै रै पाण लेवण लागगी मन रा छोडा ।
अबै भळै टाबर नै उखणण री हिम्मत ई को रैयी नीं
कांई कड़तू दूखण लागी !
फेर ई झालणो है
देस-सेवा खातर सैवणो है
रीत-रिवाज रै पाण झेलणो है
सगळा सूं इधकी बात तो
लुगायां री तकलीफां सूं हूंस लेय’र
आवण वाळै बगत मांय कवियां नै
मावां माथै रचणी है कवितावां
बां खातर ई लुगायां चालो थानै स्सौ कीं सैवणो है ।

बो घणो नान्हो टाबर है
इणी खातर बो मा रै इण त्याग-तप नै नीं ओळखै
बो अजेस रोवण री धुन मांय बस रोवै

....मां ! म्हनै जीसा चाइजै !....
छोटियै भाई रै रींकारै मांय कठैई अणसुणी ना कर देवै मा
मां रो पल्लो खींचता थको
आखती हुयोड़ी छोरी पटकै आपरा हाथ-पग ।
... ठेसण माथै पूगतां ई’ज जीसा आवैला, लाडो !...
(ठीक इणी बगत कविता मांय कवि मराज मा री महिमा री बिड़द बांचै,
उण री सैन-सगती री तुलना धरती माता सूं करै ।)

...जीसा रेलगाड़ी मांय म्हांनै बैठावण नै आवै
पण म्हां भेळा कदैई रेल-जातरा भेळी क्यूं नीं करै ?..
रीस मांय छोरी आपरी संका सीधी मा सामी राखै

तद ई’ज बा मा घर धरियाणीरै भार हेठै चींथीजती जावै
इणी खातर ओ कैयो नीं जा सकै
कै हाथ आळै काम नै बिसराय’र
नूंवै काम रै ओळावो धड़ता थका आपां सूं फारिग हुवै
जीसा कदैई सगळा साथै नीं आवै

.... मा ! गुल्फी लेवणी है ! .....
बीं री आ मांग गैरवाजिब कोनी
छेकड़ टाबरां रा ई’ज तो कीं हक हुया करै है
....चुप ! म्हनै उफता मती...
मा धमकावै बीं कनै एक कोड़ी ई कोनी बची
मन मांयली रीस छेकड़ किण माथै उतरती ?
आंख्यां सूं आसुवां नीं ढळकै क्यूं कै काढियोड़ी है कार !
छेकड़ बा ई’ज तो सीख देवै जैड़ी घर धणियाणी !
रेल-गाड़ी री बोगी मांय एकै कानी
खादी धारिया दोय गुंडा करै अखबार सूं राजनीति ।

एक कूंट माथै आराम सूं बिराजै
पापड़-बेलण पकड़ियां मोटी मासी रो फोटू कोरण माय
रुध्योड़ो है कार्टूनिस्ट बाफ्यां निकळती कोफी रा लेवै चुस्कारा
पूरी पाकी हुयोड़ी दाड़ी नै कुचरतो
माइतपणो दरसावता आधो ऊंधीजै
खुद री लुगाई रो गोलो बण्यो
लुगायां रै काम-धाम री कठैई कीं गिनार कोनी
कदैई-कदैई जोरदार कवितावां लिखणियो
एक वामपंथी मानीजतो कवि अठै ई बिराजै ।

पण मुलकाबायरै समान भेळै टाबरां नै
बां री मावां भेळै गाड़ी मांय बैठावै
उण पछै सीटी बजावतां आराम सूं
तीन बजी आळो शो..सनिमा.. तास-पत्ती..
दूजी कोई ऐस मांय मन बिलमावणियां
जीसा बाबत अनजाण भोळा टाबर
जातरा मांय एकली अर बेबस
फगत मावां ई’ज इण ढाळै दुख क्यूं झालै
घणो तपयोड़ो टाबर
कदैई कदैई तमतमा’र सवाल बूझै-
छेकड़ आपां भेळा जीसा क्यूं कोनी आवै ?
***


अनुसिरजण : नीरज दइया


**************************************************************************
तेलुगु कवयित्री  : जयप्रभा  जलम : 1957 तेलुगु नाटकां माथै पीएच.डी.
तेलुगु री चावी-ठावी कवयित्री जयप्रभा रा सात कविता संग्रै प्रकाशित हुया । कविता साथै आलोचना ई बरोबर लिखै । जूनै साहित्य माथै ई शोध-परख रो लूंठो काम आप करियो है । देस-विदेस मांय कविता-पाठ अर कार्यशालावां मांय भाग लियो । 
************************************************************************** 

कोई टिप्पणी नहीं:

एक टिप्पणी भेजें